Η αυθεντική φιλοσοφική ερμηνεία του Μαρξ ξαναπιάνει, συστηματοποιεί και εμβαθύνει την διατύπωση που έχει ήδη εκτεθεί σε ένα προηγούμενο και συμπληρωματικό σε αυτό έργο (βλ. Ο ανεπίκαιρος Μαρξ, εκδόσεις Bollati Boringhieri, Τορίνο 2004). Η φιλοσοφία του Μαρξ παρουσιάζεται ως μία μορφή νατουραλιστικού, ιστορικού και διαλεκτικού ιδεαλισμού, ενώ η κριτική του στην οικονομία διαχωρίζεται από κάθε «αριστερή» παραλλαγή της πολιτικής οικονομίας.
Η ιστορία του μαρξισμού περιοδολογείται σε τρεις διαδοχικές εποχές, δηλαδή την εποχή της ίδρυσης ή πρωτο-μαρξισμό (1875-1914), την εποχή της οικοδόμησης ή μεσο-μαρξισμό (1914-1956), και τέλος την εποχή της διάλυσης ή ύστερο-μαρξισμό (1956-1991). Για τη σημερινή εποχή τίθεται ανοιχτά το πρόβλημα, ως εποχής ενός δηλωμένου μετα-μαρξισμού ή ως εποχής μιας δυνατής, και καθόλου εγγυημένης, νέας ανασυγκρότησης του ίδιου του μαρξισμού, σε βάσεις όμως ριζικά διαφορετικές από τις τρεις προηγούμενες.
Το ωφελιμιστικό μοντέλο στην φιλοσοφία και στις κοινωνικές επιστήμες, που σήμερα είναι κυρίαρχο και ασφυκτικό, ερευνάται πρώτα στην περίοδο της επιβεβαίωσής του, σε ανταγωνισμό με τα αντίπαλα μοντέλα του φυσικού δικαίου και του κοινωνικού συμβολαίου, κατόπιν στην εποχή της αμφισβήτησής του εκ μέρους κυρίως του Χέγκελ και του Μαρξ, και τέλος στους τρόπους της σημερινής ηγεμονίας του, στενά συνδεδεμένη με τις απαιτήσεις απόλυτης κυριαρχίας της οικονομίας πάνω σε κάθε άλλη φιλοσοφική, πολιτική και κοινωνική λογική, ξένη προς αυτό.
Το δοκίμιο αντιπροσωπεύει μία πρώτη, αναγκαστικά ακόμη ατελή και επιδεχόμενη βελτίωσης, συνεπή διατύπωση μιας συνολικής ανασυγκρότησης όχι μόνο του μαρξισμού, αλλά της νεώτερης και σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας.
Τίτλος πρωτοτύπου: Storia critica del marxismo, 2008, Torino
