Το θέμα του βιβλίου είναι η ιστορία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Είναι η ιστορία του λαϊκού στρατού που πραγματοποίησε την πιο ολοκληρωμένη απόπειρα επαναστατικού μετασχηματισμού της Ελλάδας από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Λαμβάνοντας τον ΔΣΕ ως ενεργό ιστορικό υποκείμενο, το βιβλίο επιχειρεί μια συνολική πραγμάτευση και κριτική αποτίμηση του ελληνικού επαναστατικού φαινομένου της δεκαετίας του 1940.
Με σημείο εκκίνησης τη στρατιωτική ήττα του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) στην Αθήνα τον Δεκέμβρη του 1944 και την υπογραφή, τρεις μήνες αργότερα, της Συμφωνίας της Βάρκιζας, διατρέχει την εμπειρία του κομμουνιστικού κινήματος του Μεσοπολέμου και του αντιφασιστικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της περιόδου 1941-1944, για να επιστρέψει στην ήττα και να αναζητήσει στο μεταβαρκιζιανό καθεστώς της λευκής τρομοκρατίας τη διαδικασία μετάβασης από την τακτική της μαζικής λαϊκής αυτοάμυνας στη συγκρότηση ένοπλων αντάρτικων ομάδων και στη δημιουργία λαϊκού στρατού. Στη δημιουργία ακριβώς του τελευταίου αναγνωρίζει την ιστορικά μοναδική δυνατότητα ύπαρξης αυτόνομης ταξικής στρατηγικής στη χώρα ύστερα από τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Προσεγγίζοντας τον ΔΣΕ, ταυτόχρονα, ως στρατιωτικό, πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο και φορέα επαναστατικής αλλαγής, το βιβλίο επιχειρεί να φωτίσει τους όρους και τις προϋποθέσεις της κορυφαίας στιγμής ταξικής πάλης στη νεότερη ελληνική ιστορία.
Πάνω απ’ όλα, όμως, αυτό που διακρίνει το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος είναι η υπεράσπιση της επαναστατικής παρακαταθήκης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Μιας παρακαταθήκης που, περισσότερο από υπόθεση μνήμης, είναι η διαρκής υπόμνηση της ιστορικής δυνατότητας να «θεριεύει ο γίγαντας τώρα λαός και [να] σπάει δεσμά κι αλυσίδες».
