Σκέψεις με αφετηρία το έργο του John Holloway
Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία
Αποτελεί, η εργασία του Holloway δείγμα θετικής ανταπόκρισης στη μαρξική προσταγή για την αλλαγή του κόσμου: «Οι φιλόσοφοι έχουν ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους? το ζήτημα είναι, όμως, να τον αλλάξουμε». Ας αλλάξουμε, λοιπόν, τον κόσμο, συνομολογεί ο Holloway? όμως, μια ριζική αλλαγή του κόσμου, μια αλλαγή σε κομμουνιστική κατεύθυνση, προϋποθέτει, σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του, να μη καταλάβουμε την εξουσία.
Στο βιβλίο του Αλ. Χρύση, αυτή η επιχειρηματολογία, η οποία κινείται σε τρεις διακριτούς, αλλά και τεμνόμενους μεταξύ τους άξονες -επιστημολογικό, οντολογικό και κοινωνικό- θα τεθεί στη δοκιμασία της κριτικής. Όχι ασφαλώς από την οπτική, που θα υποδείκνυε μια ψυχρή και αξιολογικά ουδέτερη στάση απέναντι στο θεώρημα του Holloway.
Όσοι, στον απόηχο της κατάρρευσης των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού», έσπευσαν να υποστηρίξουν το τέλος της Ιστορίας και των ιδεολογιών δεν μπορούν βέβαια να αισθάνονται δικαιωμένοι. Η εμβληματική 11η θέση του Marx για τον Feuerbach -«οι φιλόσοφοι έχουν ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους? το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε»- εξακολουθεί να δραστηριοποιεί κοινωνικές και θεωρητικές δυνάμεις σε κατεύθυνσης ρήξης προς την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων. Απτή απόδειξη τα κινήματα εναντίον της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου, αλλά και η ιδεολογική απήχηση έργων, όπως το Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία, του John Holloway, ενός από τους πιο σημαντικούς θεωρητικούς εκπροσώπους αυτών των κινημάτων.
Ωστόσο, ο συγγραφέας αυτής της μελέτης, επιλέγει να αντιμετωπίσει κριτικά τις θέσεις του Holloway. Φανατικός υποστηρικτής μιας θεολογίας της Άρνησης, ο Holloway αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει διαλεκτικά κρίσιμες σχέσεις όπως αυτές της επιστήμης με την ιδεολογία, του κράτους και της επανάστασης, του κινήματος και του κόμματος. Από την άλλη πλευρά, η αναγκαία ρήξη προς τη σταλινική ή τη μπλανκιστική εκδοχή της πολιτικής, δε δικαιολογεί την απόρριψη της πλούσιας παράδοσης του επαναστατικού μαρξισμού που μας προτείνει, σε τελική ανάλυση, ο Holloway. Η πρόταση της αλλαγής του κόσμου χωρίς την κατάληψη της εξουσίας μπορεί να ακούγεται ευχάριστα στους κύκλους μιας μεταμοντέρνας «Αριστεράς», οδηγεί, όμως, σε αδιέξοδο το ίδιο το εγχείρημα του επαναστατικού μετασχηματισμού της αστικής κοινωνίας. Αντίθετα, ο μαρξισμός του Λένιν, της Luxemburg, του Τρότσκι, του Lukacs, του Gramsci, μέσα από τις εσωτερικές εντάσεις που τον προσδιορίζουν και τον συγκροτούν, δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά έρχεται από το μέλλον, αποτελώντας σήμερα, κατεξοχήν σήμερα, οδηγό για δράση στην πολυμέτωπη σύγκρουση με το αστικό σύστημα εξουσίας.
«Το ζήτημα της εξουσίας δε μπορεί κανείς ούτε να το παρακάμψει, ούτε να το παραμερίσει,
γιατί πρόκειται ακριβώς για το βασικό ζήτημα που καθορίζει το παν στην ανάπτυξη της επανάστασης, στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της.»
Β.Ι. Λένιν, «Ένα από τα θεμελιακά ζητήματα της επανάστασης»
Ο Αλέξανδρος Χρύσης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Διδάσκει Ιστορία των Ιδεών και Φιλοσοφία της Ιστορίας στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται τα βιβλία:
Έχει δημοσιεύσει, επίσης άρθρα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με έμφαση στη θεωρία του μαρξισμού.
2024 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΨΜ
