«Με αφορμή την Columbia …»
(«Εδιζησάμην εμεωυτόν - αναζήτησα τον εαυτόν μου – Ηράκλειτος»)
Γράφει ο Δημήτρης Φεργάδης*
Υπερβολή; Μπορεί … Αλλά … Αυτή είναι η ζωή… Ένας ορνιθώνας με αυγά…
Πριν από 40 και λίγο πάνω χρόνια ένας νέος άνδρας, στέλεχος μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας, -της δισκογραφικής ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ- κλήθηκε να συγκεντρώσει υλικό από την πολύχρονη ιστορία της.
Έπρεπε, λέει, να προετοιμαστούν πανηγυρικοί λόγοι υποδοχής… Όχι δια τους και από εξ Ανατολίας αναμενόμενους βαρβαρικούς … αλλά δια το μεγάλο εξ Εσπερίας και Ηγκλαντέρας αναμενόμενο αφεντικό. Που θα εγκαινίαζε το πρώτο, πρότυπο και πρωτοποριακό κέντρο διανομών δισκογραφικών προϊόντων εν Ελλάδι (1978).
Όμως, η απογοήτευση … μαύρο βόδι που οργώνει και το Ζευγολατιό στα Φάρσαλα. Υλικό δεν ανευρέθη.
Πριν από 30 και λίγο πάνω χρόνια ένας ώριμος, πλέον, άνδρας, στέλεχος κ.τλ, κ.τλ. κλήθηκε να συγκεντρώσει πάλι υλικό από την ιστορία της Εταιρείας. Της ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ. Συμπληρώνονταν, τώρα, 60 χρόνια (1928 – 1988) δυναμικής παρουσίας και λειτουργίας της εταιρείας στην Ελλάδα και έπρεπε - «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» - να εορτασθούν καταλλήλως.
Όμως, η απογοήτευση … τρις και το λουρί της μάνας … «Ορέστη απ’ το Βόλο, Ελένη απ’ τη Σπάρτη…», αν ακούτε… Υλικό επίσης δεν ανευρέθη.
Πριν από 13 και λίγο πάνω χρόνια (2006) – υπομονή … - ο ίδιος πάνω κάτω ώριμος άνδρας παρακολουθεί ανήμπορος, άπνους, άλαλος την κατακρήμνισην κιόνων του βιομηχανικού ναού της δισκογραφίας. Της μυθικής ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ. Πλίνθοι, κέραμοι, πολτός μνήμης και υλικών εις τάφον έναν και αβαθήν. Εκτιμάται, αβεβαίως - βεβαίως, πως ουδείς εκ των μεγίστων μαγίστρων ήκουσε κρότον τινά η κρότον κατεδάφισης.
Πριν από 4 και λίγο πάνω χρόνια (2015) - να αντέξετε, παρακαλώ - ένας υπερώριμος, τώρα, άνδρας, συνταξιούχος, πλούσιος από πείρα, γνώση, πληροφόρηση από συναδέλφους και υλικό που με αγώνα, αγωνία, με νύχια και με δόντια διέσωσε από τότε - τουλάχιστον - που κατάλαβε το κενό ενδιαφέροντος, αποφάσισε. Αυτός ο θνήσκων θησαυρός - άπονη ζωή …. - ή ιστορία, η παράδοση, οι ήχοι, οι μυρωδιές, οι στίχοι, οι μελωδίες, ο φλόμος, που είχε καλά στοιβαγμένα στις προθήκες του μυαλού του και στις μέσα τσέπες της χλαίνης του, δεν θα πήγαιναν στράφι. Δεν θα πήγαιναν στο Βούτσελα για πολτοποίηση και τη χωματερή της μνήμης. Και, τότε, πήρε χαρτιά… πολλά άσπρα χαρτιά. Παλλαιϊκός …. βλέπετε.
Τον έσπρωχναν σ’ αυτό φίλοι καλοί, φίλοι με μεράκι. Φίλοι που αγαπούσανε όπως αυτός – μπορεί και πιο πολύ - αυτό που αγαπούσε αυτός. Τον ήχο, τον δίσκο. Που ξέρανε, ακόμα, πως «αυτός» και μόνο αυτός - υπερβολή … που μπορεί νάτανε κι αλήθεια – έλαχε να λάχει νάχει και την «βίδα» και την αγάπη και την διεισδυτικότητα στα πράματα για να μπει στα μιλημένα άδυτα και τα άρρητα λημέρια. Για να γράψει αυτός και να φέρει αυτός – «να σου δώσω μια να σπάσεις …. Κόσμε γυάλινε …» - πραγματικά τα κάτω πάνω. Στη βιομηχανία της δισκογραφίας.
Οι φίλοι αυτοί ήταν ο Παναγιώτης, ο Γιώργος, ο Πέτρος, ο Χρήστος, ο Δημήτρης, η Μίνα. Και το πιο πολύ του πολύ ήτανε το γλυκό βαρύ βάρος από το Χρέος και την Ευθύνη που ένοιωθε από τον Καζαντζάκη και την «Ασκητική» του που πολύ πάντα διάβαζε . «Ένα μονάχα, λαχταρίζω : Να συλλάβω τι κρύβεται πίσω από τα φαινόμενα …» (Δεύτερο Χρέος, σελ. 15 - Εκδόσεις Καζαντζάκη).
Έτσι, τελικά και εις πείσμα… κατάφερε να γράψει με πολύ κόπο, και μεράκι πολύ, ένα βιβλίο με τον εύγλωττο τίτλο «Με αφορμή την Columbia» και υπότιτλο «Η βιομηχανία της Δισκογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα». Που κατά παραδοχή και δήλωση των πλέον ειδικών, περί των μουσικών πραγμάτων ουχί μόνο για τα εν Ελλάδι, αποτελεί την πληρέστερη, διεισδυτικότερη, μοναδική σε αξιοπιστία, πλέον γλαφυρή και πλέον ευχάριστα αναγνώσιμη οικονομικό - κοινωνικό - πολιτισμική μελέτη και ιστόρηση αυτών των γεγονότων. Γεγονότων που καθορίσανε τα μουσικά δισκογραφικά, πράματα της Ελλάδος και της Ανατολικής Μεσογείου. Τον 20ο αιώνα.
Έτσι απλά, έτσι αγαπητικά η ιστορία της βιομηχανίας της δισκογραφίας στην Ελλάδα ΔΕΝ ΧΑΘΗΚΕ.
Kurban - Κουρμπάν.[i]
Και το βιβλίο έγινε, να μοιάζει - μην απορείτε - με κρητικό ρακόμελο. Δυνατό στην αψάδα του πολύ, δυνατό και στη γλυκάδα του.
Πριν από 10 και λίγο πάνω - τελειώνουμε, τελειώνουμε… - μήνες το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε στην αγορά - «γενναίως» - από τον Εκδοτικό Οίκο ΚΨΜ.
Αγκαλιάστηκε αυθόρμητα, τρυφερά, με νοσταλγία και περισσή σοβαρότητα. Από όλους αυτούς (εκτός … Συβαριτών του κλάδου, οίτινες - ελάχιστοι – συνεχίζουν «Συβαριτιζόμενοι»), που ξέρουν πολύ καλά, πολλά και από τα μέσα πολλά για την διαδρομή του μουσικού μας πολιτισμού. Αλλά και από τους άλλους τους αναγκαίους και χρήσιμους (μη … συμπαθείς … συχνά στο σύστημα…) περίεργους - το προζύμι για το ζεστό ψωμί - που θέλουν να μάθουν. Και αναζητούν - πάντα - και βρίσκουν το κόκκινο κρασί και το μεζέ σε μια καλή παρέα. Την αλήθεια της ζωής. Σώζοντας, κάθε φορά ακόμα και στο «παρά πέντε» τη «μηλίτσα πούναι στο γκρεμό…»
Έτσι – «θανάτω, θάνατον, πατήσας …» - εκτιμήθηκε σαν τζιβαέρι … Το βιβλίο. Έτσι πνευματικοί ταγοί από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - πρώτα στα γρόσσα πρώτα και τα γράμματα - σεβάσμιοι δάσκαλοι που σέβονται εαυτόν και μαζί την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας, οίδαν και επέλεξαν - «… από τα ερείπια, φτιάχνω ένα σπιτάκι …» Γ. Μαρκόπουλος - Νότης Περγιάλης - το βιβλίο «Με αφορμή την Columbia» στα διδασκόμενα Πανεπιστημιακά συγγράμματα Ακαδημαϊκού έτους 2019 – 2020 στο τμήμα Μουσικών Σπουδών. Ύψιστη τιμή για τον συγγραφέα. Κύρια γιατί μια άκρως διαδραστική βιομηχανία (Γιόζεφ Ροτ, «Βερολινέζικα χρονικά», Άγρα), όπως η μουσική, η δισκογραφία καταγράφηκε αξιόπιστα και δεν … - όπως διακριτικά προοριζότανε - σκεπάστηκε από αργύρια κι ασβέστη. Kurban - Κουρμπάν.
Και έγινε στη συνέχεια και φυσιολογικά αφορμή και πηγή έμπνευσης μιας ξεχωριστά ενδιαφέρουσας Μουσικής Παράστασης του χειμώνα που ακολουθεί. Τίτλος «Τα τραγούδια της ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ». Στην ποιοτική Μουσική Σκηνή της «Σφίγγας» από αρχές του Νοέμβρη. Σκηνοθέτης ο ξεχωριστός Δημήτρης Αδάμης και μαέστρος ο πολυτάλαντος πιανίστας Γιώργος Κωνσταντινίδης..
Έτσι… μπορεί … περίεργα…. καθόλου, όμως, μοιραία και τυχαία «αναζήτησα τον εαυτό μου» (Εδιζησάμην εμεωυτόν» όπως σημείωνε για τους «περίεργους» χιλιάδες χρόνια πίσω ο Ηράκλειτος).
Έτσι, μέσα από όλο αυτό το μέχρι τώρα μακρύ, ωραίο, απρόβλεπτο και ανεπαισθήτως δύσβατο ταξίδι στην δισκογραφία και τα χαράκια του δίσκου, ο συγγραφέας, άλλοτε μαζί και άλλοτε χωρίς τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες έκλεισε τον πρώτο – μόνο - κύκλο …
Δεν νοιώθει, πως έφθασε ακόμα κάπου.. νοιώθει, όμως, καλά, ήμερα και όμορφα… αφού το «λαλάρι» που «ψάρεψε» ψαρεύοντας τη θάλασσα μπόρεσε και το ‘βαλε στο μωσαϊκό της ζωής.
Kurban - Κουρμπάν - Kurban
* Συνταξιούχος. Ιστορικό στέλεχος της Βιομηχανίας της ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ σε ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ και MINOS – EMI. Συγγραφέας του βιβλίου «Με αφορμή την ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ. Η Βιομηχανία της δισκογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα». Εκδόσεις ΚΨΜ
[i] Kurban - Κουρμπάν = προσέγγιση, πλησίασμα του «θείου», γιορτή, ευχάριστο γεγονός.
