Όταν ο Max Weber πέθανε στις 14 Ιουνίου 1920 στα 56 χρόνια του, άφησε ένα πλούσιο έργο, η πρόσληψη και αποτίμηση του οποίου θα καθόριζε ριζικά την πορεία των κοινωνικών επιστημών στη διάρκεια του 20ού αιώνα, συνεχίζοντας αμείωτα και στον 21ο.
Η νέα ανθολογία των εκδόσεων ΚΨΜ, η οποία προγραμματίζεται να κυκλοφορήσει στις αρχές 2021, συνεχίζει τη δημοσίευση κειμένων του Γερμανού στοχαστή, την οποία εγκαινίασε το 2017 με τη συλλογή Για την οικονομική και κοινωνική ιστορία της αρχαιότητας. Η νέα συλλογή κειμένων καλύπτει το διάστημα 1894 – 1920 και είναι η μεγαλύτερη ανθολογία έργων του Weber στα ελληνικά. Βασισμένη στα ερευνητικά αποτελέσματα της έκδοσης των Απάντων (Max Weber Gesamtausgabe), την οργάνωση και επιμέλεια της οποίας έχει αναλάβει η Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών, η Ανθολογία περιέχει γνωστά αλλά και άγνωστα στην Ελλάδα κείμενα του Weber, περιλαμβάνοντας αυτοτελή επιστημονικά άρθρα, εγχειρίδια, εισηγήσεις και παρεμβάσεις σε συνέδρια, πολιτικά άρθρα και εγκυκλοπαιδικά λήμματα. Η μετάφραση και η επιστημονική επιμέλεια υπογράφονται από τον Θανάση Γκιούρα, ο οποίος έχει μεταφράσει και επιμεληθεί και άλλα έργα του Weber.
Ενδεικτικά, στην Ανθολογία περιλαμβάνονται η περιβόητη εναρκτήρια ομιλία στο Φράιμπουργκ το 1895, στην οποία το εθνικιστικό φρόνημα του νεαρού πανεπιστημιακού συνδυάζεται με μια οξυδερκή ανάλυση του ταξικού πεδίου της γερμανικής επικράτειας, απασχολώντας έκτοτε τη γραμματολογία των κοινωνικών επιστημών. Περιλαμβάνεται επίσης και το εντελώς άγνωστο στην Ελλάδα Βασικό περίγραμμα για τις παραδόσεις της γενικής («θεωρητικής») οικονομικής επιστήμης, το οποίο ο Weber διένειμε στους φοιτητές του την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, με το οποίο αναδεικνύεται η αφετηρία του Weber αναφορικά με ζητήματα της θεωρητικής και ιστορικής οικονομικής επιστήμης.
Σε συνδυασμό με αυτές τις αρχικές καταθέσεις, τόσο πολιτικές όσο και επιστημονικές, όσες και όσοι ενδιαφέρονται για τις μεθοδολογικές αναπτύξεις του Weber θα βρουν εδώ όλα τα σημαντικά κείμενα μεθοδολογικής κριτικής: την ημιτελή σειρά άρθρων για τους Roscher και Knies (1903-1906), το από κάθε άποψη προγραμματικό κείμενο για την «αντικειμενικότητα» της γνώσης στις κοινωνικές επιστήμες (1904), τις κριτικές μελέτες στο πεδίο της λογικής των πολιτισμικών επιστημών (1906), την δριμεία κριτική στον Stammler (1907), καθώς και τις δύο εκδοχές του περιβόητου και πολλαχώς παρερμηνευμένου κειμένου για την ‘αξιολογική ελευθερία’ (1913, 1917), όπως και άλλα κείμενα συγγενούς θεματικής. Αντίστοιχα πλούσια εσοδεία περιμένει τους ενδιαφερόμενους για τις πολιτικές αναλύσεις του Weber, ιδίως κατά τη διάρκεια του παγκόσμιου πολέμου, οι οποίες συνοδεύονται εδώ από την υπηρεσιακή έκθεσή του ως υπεύθυνου στρατιωτικών νοσοκομείων, και καλύπτουν όλη την εμπόλεμη και τις αρχές της μεταπολεμικής περιόδου, με κείμενα όπως Ο εντεταμένος υποβρύχιος πόλεμος (1916), Η Γερμανία μεταξύ των ευρωπαϊκών υπερδυνάμεων (1916), Εκλογικό δικαίωμα και δημοκρατία στη Γερμανία (1917), και βέβαια η μεγάλη σειρά άρθρων Κοινοβούλιο και κυβέρνηση στην ανασυγκροτημένη Γερμανία (1918) καθώς και άλλα. Παράλληλα με τις αναλύσεις για την εμπόλεμη Γερμανία, ο αναγνώστης μπορεί να μελετήσει τα δύο άρθρα του 1917 για την επανάσταση που έχει μόλις ξεσπάσει στη Ρωσία – μια πλευρά του βεμπεριανού έργου παντελώς άγνωστη στο ελληνικό κοινό.
Όσοι ενδιαφέρονται για την καθεαυτό επιστημονική παραγωγή του Weber μπορούν να μελετήσουν τις ενεργητικές παρεμβάσεις του στα συνέδρια της Ένωσης Κοινωνικής Πολιτικής (1905, 1907) και στο πρώτο συνέδριο Γερμανών κοινωνιολόγων (1910), την ομιλία στη διεθνή έκθεση του Σεντ Λούις (1904) αναφορικά – και πάλι – με τις αγροτικές κοινότητες και τη θέση της Γερμανίας στον διεθνή χάρτη, το ιδιαίτερα συμπυκνωμένο κείμενο για τις προτεσταντικές σέκτες και το πνεύμα της κεφαλαιοκρατίας (1906/1920), την μεθοδική εισαγωγή στην έρευνα για το εργατικό σώμα στην μεγαλοβιομηχανία (1908), καθώς και το ιδιαίτερα σημαντικό για το συνολικό έργο του Weber προγραμματικό εισαγωγικό κείμενο στη σειρά των θρησκειοκοινωνιολογικών μελετών του με τίτλο Η οικονομική ηθική των παγκόσμιων θρησκειών (1920), ουσιαστικά το τελευταίο κείμενό του πριν τον αιφνίδιο θάνατό του, με το οποίο αναπτύσσει μια περιεκτική χαρτογράφηση αναφορικά με τη δυναμική του ορθολογισμού στην παγκόσμια ιστορία. Στην Ανθολογία περιλαμβάνονται επίσης οι δύο περιβόητες ομιλίες (του 1917 και του 1919) για την επιστήμη και την πολιτική ως επάγγελμα, πάγιες αναφορές σε κάθε συζήτηση για τον Weber.
Τα κείμενα παρουσιάζονται σε αυστηρά χρονολογική σειρά, επιτρέποντας στον αναγνώστη να παρακολουθήσει την πορεία του Weber στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας και της πολιτικής δημοσιότητας (ενίοτε συνδυάζοντας και τα δύο, όπως με τα άρθρα του για την πανεπιστημιακή πολιτική, από τα οποία περιλαμβάνεται εδώ μια ενδεικτική επιλογή), ή να επιλέξει εκείνα τα κείμενα που αφορούν την εκάστοτε δική του θεματική. Κάθε κείμενο συνοδεύεται από εργοβιογραφικές πληροφορίες καθώς και από επεξηγηματικές σημειώσεις, εννοιολογικής και πραγματολογικής υφής, ενώ στην συνολική Ανθολογία προτάσσεται ένα περιεκτικό βιογραφικό σημείωμα για τον ίδιο τον Weber.
Με τη δημοσίευση αυτή εμπλουτίζεται σημαντικά η πρόσληψη του βεμπεριανού έργου στην Ελλάδα, τόσο από τη διδακτική όσο και την ερευνητική και κριτική διάσταση. Η συλλογή απευθύνεται σε όσες και όσους δραστηριοποιούνται στο ευρύ πεδίο των κοινωνικών επιστημών, από τη νομική μέχρι την πολιτική επιστήμη, από τη θρησκειολογία μέχρι την κοινωνιολογία, και από την ιστορία μέχρι τις αναλύσεις περί μεθόδου· πέραν τούτου, απευθύνεται σε κάθε άνδρα και γυναίκα που ενδιαφέρονται να μελετήσουν ένα από τα πιο πυκνά και πλούσια έργα της σύγχρονης κοινωνικής επιστήμης. Ένα επάξιο εγχείρημα για την εκατονταετία από το θάνατο του Γερμανού επιστήμονα.
Κυκλοφορεί Φεβρουάριο 2021. Τίτλος: Max Weber – Έργα 1894-1920. Μια ανθολογία. Μετάφραση- επιμέλεια Θανάσης Γκιούρας, εκδόσεις ΚΨΜ
